Η εξαφάνιση του μυστακοφόρου Homo Syndicalisticus ως προϋπόθεση της αναζωογόνησης του συνδικαλιστικού κινήματος σήμερα.

(Αναδημοσίευση από Ηπειρωτικό Αγώνα, 11/1/2007)


Μπαίνω, ήδη καθυστερημένος, στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου με σκοπό να λάβω μέρος στη συγκέντρωση-συζήτηση που διοργανώνει η Ένωση νοσοκομειακών γιατρών, επ’ευκαιρίας ενός θέματος που προέκυψε πρόσφατα με τον αριθμό των εφημεριών των γιατρών. Στην αίθουσα υπάρχουν ήδη 30, το πολύ, άλλοι γιατροί, καθισμένοι στα ορεινά έδρανα, μακριά από το πάλκο όπου έχει στηθεί ένα γραφείο από το οποίο και μιλούσαν δύο μέλη της διοίκησης του σωματείου, με γνωστές δεσμεύσεις με τα κόμματα της αριστεράς. Οι ομιλίες τους αποσκοπούσαν στην πληροφόρηση μας σχετικά με τα τεκταινόμενα για το θέμα, ενώ στο τέλος ακολούθησαν οι αυτονόητες τοποθετήσεις τους ότι «εμείς αντιμαχόμαστε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο…θα αντιπαλέψουμε την αντιδραστική ηγεσία του Υπουργείου…θα απεργήσουμε κλπ».
Αισθάνομαι λύπη αλλά και οργή για την ελάχιστη συμμετοχή των συναδέλφων μου γιατρών στη συζήτηση αυτή, αλλά και για την νοοτροπία που εκπέμπουν οι τοποθετήσεις των μελών της διοίκησης του σωματείου. Κάτι αντίστοιχο ένοιωσα άλλωστε και την προηγούμενη εβδομάδα, συμμετέχοντας σε μια εκδήλωση του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου μας.
Γιατί άραγε συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι συμμετέχουν στα συνδικαλιστικά τους όργανα; Γιατί οι εργαζόμενοι που αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις στη διοίκηση τους έχουν την ίδια «πολεμική» νοοτροπία και ομιλούν την ίδια ξύλινη γλώσσα; Γιατί πάντα ο λόγος των συνδικαλιστών είναι αντίλογος, αμυντικός και σπασμωδικός και σε πολλές περιπτώσεις παρωχημένος; Χρειάζονται τελικά τα συνδικάτα και ο συνδικαλισμός; Μήπως πρέπει να γίνουν αλλαγές στη μορφή αλλά και στο περιεχόμενο τους; Και τι είδους αλλαγές οφείλουν να γίνουν;
Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την συμβολή του συνδικαλισμού στην ανάπτυξη της κοινωνίας μας. Δεν χωρά αμφιβολία ότι η γενικευμένη εξαθλίωση της εργατικής τάξης, που χαρακτήριζε την πρώιμη φάση εκβιομηχάνισης της κοινωνίας μας, ανετράπη χάρη στην ανάπτυξη της μαζικής συνδικαλιστικής οργάνωσης και δράσης. Ήταν οι αγώνες εκείνων των εργατικών συνδικάτων που, εκεί στα τέλη του 19ου αιώνα, προώθησαν όχι μόνο τα δικαιώματα των βιομηχανικών εργατών αλλά και όλου του εργαζόμενου πληθυσμού - αφού οδήγησαν στην κατάκτηση από μέρους όλου του εργαζόμενου πληθυσμού βασικών πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (όπως π.χ. η μείωση των ωρών εργασίας, το δικαίωμα στην απεργία, το δικαίωμα της ψήφου) και στην ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας.
Αργότερα, και από η στιγμή που ένας σημαντικός αριθμός από τους στόχους που είχε θέσει το εργατικό κίνημα επιτεύχθηκε, το σφρίγος και ο δυναμισμός του εργατικού κινήματος άρχισε να συρρικνώνεται. Ειδικά μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 1974, τη κατοπινή κατάρρευση των κρατών του «υπαρκτού σοσσιαλισμού» και την επελαύνουσα παγκοσμιοποιήση, καταστάσεις που ώθησαν τις προηγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες να υιοθετήσουν όλο και περισσότερο νεοφιλελεύθερα μοντέλα διακυβέρνησης, το εργατικό κίνημα, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλο τον κόσμο, μπήκε σε μια νέα φάση. Στις μέρες μας, μέσα σε συνθήκες έντονης πολιτικής απάθειας και άμβλυνσης της συνδικαλιστικής συμμετοχής, το συνδικαλιστικό κίνημα οφείλει να συνεχίσει να πετυχαίνει τους παραδοσιακούς του στόχους, παίρνοντας όμως υπόψη του την αναγκαιότητα διασύνδεσης της εθνικής οικονομίας με την κοινωνική δικαιοσύνη, σε ένα παγκοσμιοποιημένο ανταγωνιστικό κόσμο.
Πως θα γίνει αυτό; Μια πρόταση που έχει ήδη τεθεί είναι η διασύνδεση του συνδικαλιστικού κινήματος με τα λεγόμενα νέα κοινωνικά κινήματα, όπως αυτά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της οικολογίας αλλά και των πιο σύγχρονων κινητοποιήσεων, τύπου Σιάτλ ή Γένοβας. Μια άλλη πρόταση είναι η επίτευξη συστηματικής συνεργασίας μεταξύ των συνδικάτων σε υπερεθνικό επίπεδο, αφού είναι δεδομένο πια ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αναδεικνύονται θέματα που δεν μπορούν να επιλυθούν στα στενά όρια του έθνους-κράτους, αλλά προϋποθέτουν διεθνείς πρωτοβουλίες. Άλλα μέτρα προς την κατεύθυνση της αναζωογόνησης του συνδικαλιστικού κινήματος θα μπορούσαν να ήταν ακόμα η απόκτηση επιπρόσθετων δεξιοτήτων και γνώσεων από μέρους των στελεχών των σωματείων, ούτως ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται πιο αποτελεσματικά στις απαιτήσεις που προβάλλει το νεωτερικό, εθνικό και διεθνές, περιβάλλον. Ένα ακόμα μέτρο προς την κατεύθυνση της αναζωογόνησης του συνδικαλιστικού κινήματος, με ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, μια που στην πατρίδα μας δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η χειραφέτηση της κοινωνίας από τα κόμματα, θα ήταν η αποκομματικοποίηση (και όχι η αποπολιτικοποίηση) των συνδικάτων. Η κομματικοκρατία που θεωρεί τα συνδικάτα είτε ως επέκταση της κρατικής μηχανής (όπως συνέβαινε στις δεκαετίες του ’50 και του ’60), είτε ως επέκταση των κομμάτων, οφείλει να σταματήσει. Το συνδικαλιστικό κίνημα θα μπορέσει να ανατρέψει την πτωτική τάση που βιώνει σήμερα και θα μπορέσει να ξαναπαίξει πρωτοποριακό ρόλο στη κοινωνία, μόνο όταν ενταχθεί αυτόνομο και ελεύθερο από κομματικές δεσμεύσεις σε μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών, την οποία ακολούθως θα υποστηρίξει μαζί με άλλες άτυπες ή/και τυπικές κοινωνικές συσσωματώσεις (όπως τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τις Ανεξάρτητες Αρχές κ.α.) ούτως ώστε να ελεγχθούν οι αυθαιρεσίες και του κομματικοκρατικού συστήματος (όπως η διαφθορά, η διαπλοκή, η γραφειοκρατία) και της αγοράς (όπως οι διάφορες μονοπωλιακές καταστάσεις).
Όσον αφορά τα Γιάννενα και τους υγειονομικούς;
Θα ήθελα ένα μαζικό συνδικαλιστικό όργανο όλων των υγειονομικών της Ηπείρου και όχι πολλά αδύνατα συνδικαλιστικά σωματεία-σφραγίδες π.χ. ένα για τους γιατρούς του ΕΣΥ - άλλο για τους Πανεπιστημιακούς, ένα για τους ειδικευόμενους - άλλο για τους ειδικούς, ένα για το Σωματείο των εργαζομένων στο ένα νοσοκομείο - άλλο για τους εργαζομένους στο άλλο Νοσοκομείο κλπ. Πιστεύω επίσης ότι αυτό το συνδικαλιστικό όργανο οφείλει να εκφράζει όχι μόνο τους υγειονομικούς που εργάζονται στο κράτος, αλλά και τους ελευθεροεπαγγελματίες και αυτούς που εργάζονται στον τρίτο τομέα. Θα ήθελα αυτό το μαζικό συνδικαλιστικό όργανο να έχει ήδη επεξεργαστεί, διατυπώσει και προπαγανδίσει μια τεκμηριωμένη, συνολική άποψη για την υγεία (καθώς και για άλλα σχετικά ζητήματα, όπως π.χ. τις ώρες εργασίας των υγειονομικών, τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα κλπ ) με ιδιαίτερη αναφορά στις τοπικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες, την οποία μάλιστα να επικαιροποιεί μέσα από σχετικές δραστηριότητες (π.χ. ημερίδες), περιοδικά. Στο εγχείρημα αυτό θεωρώ αυτονόητο ότι θα έπρεπε συνεισφέρουν όχι μόνο τα μέλη αυτού του σωματείου, αλλά και άλλοι, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών αλλά και της κοινωνίας γενικότερα, όπως οι φορείς των χρηστών των υπηρεσιών υγείας της περιοχής μας, οι τοπικές επιστημονικές - ιατρικές ή άλλες - εταιρείες, εμπειρογνώμονες από το Ινστιτούτο εργασίας ή από τα πανεπιστήμια, άλλοι πιθανόν αιρετικοί στοχαστές, επιστήμονες ή ακτιβιστές άλλων χωρών-μελών της Ε.Ε. Θα ήθελα ένα συνδικαλιστικό όργανο που θα ήταν ελεύθερο από την κομματικοκρατία (πόσο παρωχημένο και λυπηρό πλέον ακούγεται το κλασσικό παλαιοτέρων εποχών: «τους πήραμε/μας πήρανε τον Σύλλογο»). Θα επιθυμούσα συνδικαλιστικά όργανα στελεχωμένα από ενεργούς πολίτες με πολιτική συνείδηση που θα αντιλαμβάνονταν τον εαυτό τους ως εκφραστές των συνδικαλισμένων, και όχι από κομματικούς εκπροσώπους που θα αντιλαμβάνονταν τη θητεία τους στο σύλλογο ως ενδιάμεσο προαπαιτούμενο της κομματικο-πολιτικής τους εξέλιξης. Θα επιθυμούσα αυτό το όργανο να αξιολογούσε τον χρόνο των μελών του περισσότερο και να υιοθετούσε, στην εποχή της πληροφορικής που ζούμε, σύγχρονες μορφές (αλληλο)ενημέρωσης, όπως π.χ. το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή τα blogs. Θα ήθελα αυτό το όργανο να μπορούσε όχι μόνο να απαιτεί δικαιώματα για τα μέλη του, αλλά και να επιβάλλει την υιοθέτηση βέλτιστων συμπεριφορών από αυτά. Θα ήθελα αυτό το όργανο να είχε απόψεις, τις οποίες και θα υποστήριζε δημοσίως, για διάφορα γενικότερα ζητήματα που έχουν σχέση με την ποιότητα ζωής των μελών του αλλά και των κατοίκων της υποβαθμισμένης περιβαλλοντολογικά, συγκοινωνιακά και πολεοδομικά μικρής μας πόλης.
Ένα τέτοιο συνδικαλιστικό όργανο θα ήταν χρήσιμο στα μέλη του και στην ευρύτερη κοινωνία και για το λόγο αυτό θα τύχαινε μεγαλύτερης συμμετοχής και υποστήριξης από αυτούς. Η αλλαγή των συνδικαλιστικών οργάνων προς την κατεύθυνση που περιέγραψα αποτελεί μια ακόμα πρόκληση των ημερών μας, ενώ η διατήρηση της ισχύουσας κατάστασης συντελεί στη ταχύτερη απαξίωση τους και επαυξάνει το δημοκρατικό μας έλλειμμα.




Ν. Μπιλανάκης
Γιατρός