Ο Νικήτας, εγώ και η Κοινωνία των Πολιτών

(Αναδημοσίευση από Ηπειρωτικό Αγώνα, 17/1/2008)

Τον Νικήτα Λιοναράκη δεν τον ήξερα από την αρχή πολύ καλά. Ήξερα βέβαια για αυτόν ότι είχε σπουδάσει νομικά, ότι είχε υπάρξει σημαίνον στέλεχος του αντιδικτατορι­κού αγώνα (έχοντας συμμετάσχει στην κατάληψη της Νομικής το 1972 και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου την επόμενη χρονιά, καθώς επίσης και ότι για τη δράση του αυτή είχε διωχθεί και βασανιστεί), ότι αργότερα ήταν ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ ες. και της ΕΑΡ και ότι δημοσιογραφούσε.
Όταν πρωτοσυνάντησα τον Νική­τα, ήταν αρχές της δεκαετίας του ’90. Τότε που προσπαθούσα να «στήσω» το Κέντρο Αποκατάστασης Θυμά­των Βασανιστηρίων στα Γιάννενα και εκείνος εργαζόταν για το αντίστοι­χο Κέντρο στην Αθήνα, ως υπεύθυ­νος δημοσίων σχέσεων. Σε μια εποχή που χαρακτηρίστηκε από την δύσθυ­μη αποκάλυψη ότι ο εξιδανικευμένος Βορειοηπειρώτης «αδελφός» δεν ξεχώ­ριζε σε τίποτα από τον ρακένδυτο και φοβογόνο Αλβανό μετανάστη, σε μια εποχή που κυριαρχούσε στην επικαιρό­τητα η «δίκη των πέντε» και η δράση της ΜΑΒΗ, ο Νικήτας βοήθησε αρκετά στην προσπάθεια μας να σταθούμε με ανθρωπιά, γενναιοδωρία και δημοκρα­τική ευαισθησία απέναντι στον ξένο, άγνωστο και πολύπαθο γείτονα μας, να του συμπαρασταθούμε και να τον για­τροπορέψουμε κόντρα στο μισαλλόδο­ξο και εθνικιστικό κλίμα που επικρα­τούσε εκείνο τον καιρό στον τόπο μας.
Αργότερα, αφού εκείνος είχε εργα­στεί ως δημοσιογράφος στις εφημε­ρίδες «Αυγή», «Νέα Μεσημβρινή», «Έθνος» και στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ (πρώτο και δεύτερο πρόγραμμα), ξανα­συναντιόμαστε με τον Νικήτα στα τέλη του ’90, στην «Επι-κοινωνία», το διαδι­κτυακό δίκτυο προσωπικοτήτων που είχε ο ίδιος στήσει στο Υπουργείο Εξω­τερικών, όπου και εργαζόταν τότε ως συνεργάτης του Γ. Παπανδρέου. Στό­χος εκείνου του Δικτύου ήταν η εισα­γωγή, παραγωγή και διακίνηση ιδεών στη χώρα μας ιδεών που αφορούσαν τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τις κατεξοχήν οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών.
Μια δεκαετία αργότερα, γύρω στο 2004-2005, ετοιμάζοντας το βιβλίο μου «Μη Κυβερνητικές Οργα­νώσεις και Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας: η απάντηση των Πολιτών στο Κράτος και την Αγορά» συναντώ αρκετές φορές τον Νικήτα στην βιβλιογραφία που αναφέ­ρεται στις Μη Κυβερνητικές Οργανώ­σεις και τη Κοινωνία των Πολιτών. Εκεί ανακαλύπτω φερ’ειπείν ότι ο Νικήτας είχε από παλιότερα προτείνει να χρη­σιμοποιείται ο όρος «Μη Κρατικά Υπο­κείμενα (ΜΚΥ)», αντί του «μη κυβερ­νητικές οργανώσεις», ως απόδοση του «non governmental organizations». Ότι ο Νικήτας, ως διευθυντής των Περιφε­ρειακών Σταθμών της ΕΡΑ, της ΕΡΑ 1 και της ΕΡΑ 2, είχε συμβάλει σημαντικά στην διαμόρφωση του άρθρου 6 του ν. 2646/1998, που προέβλεπε την ετήσια βράβευση των εθελοντικών οργανώσε­ων και την ανάδειξη του ρόλου τους.
Αργότερα, ξανασυναντήθηκα με τον Νικήτα στην Καμπάνια για το Σύνταγ­μα. Τότε ήταν αντιπρόεδρος του ελλη­νικού τμήματος της Greenpeace και ψυχή αυτής της Καμπάνιας. Ήταν τότε που 700 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ενώθηκαν, έθεσαν σαν αίτημα τους την συνταγματική αναβάθμιση της κοινω­νίας των πολιτών και των οργανώσε­ων της και κατάφεραν, αφού το αίτη­μα τους έγινε αποδεκτό από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και Συνασπισμό κατά σειρά απο­δοχής, να υιοθετηθεί αυτή τους η πρό­ταση στην πλαίσιο της προβλεπόμενης Συνταγματικής Αναθεώρησης.
Τελευταία τον είδα ένα-δυό μήνες πριν φύγει, σε μια Ημερίδα για τον ρόλο των ΜΚΟ στη ψυχική υγεία, όπου και οι δυο εισηγούμαστε κάποιο σχετικό θέμα. Τότε μου είπε ότι δίδασκε στην εθνική σχολή δημόσιας διοίκησης το μάθημα «εταιρικές σχέσεις μεταξύ κράτους και κοινωνίας των πολιτών» και εκεί μάλι­στα μου εμπιστεύτηκε την ιδέα του να ξεκινήσουμε μια άλλη, νέα καμπάνια, «για το 2%». Μια καμπάνια που θα είχε σαν στόχο την υποχρεωτική δια νόμου χρηματοδότηση από κάθε Δήμο όλων των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που θα δρουν στα πλαίσια τους, με το 2% από το σύνολο των δημοτικών τους εσόδων.
Τότε του είχα ζητήσει να έρθει και στα Γιάννενα, να «τρέξουμε» μια Ημε­ρίδα για τη Κοινωνία των Πολιτών και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, που αδύναμες και ατροφικές προσπαθούν να αναδειχθούν, να αυτονομηθούν και να αντιπαρατεθούν απέναντι στην παντοδύναμη κομματικοκρατική πολι­τική σφαίρα που καταδυναστεύει την ελληνική κοινωνία. Τότε, είχε δεχθεί.
Δεν πρόλαβε. Δεν προλάβαμε. Έφυγε.

Το παραπάνω κείμενο, αν και είχε γραφεί την περίοδο που ο Νικήτας έφυγε, τον Οκτώβρη του 2007, δεν δόθη­κε τότε προς δημοσίευση. Το δίνω σήμε­ρα, όμως, 2-3 μήνες μετά, χαιρετίζοντας με αυτό τον τρόπο μια σημαντική εξέλι­ξη στη ζωή της πόλης μας, που αναδει­κνύει τη δύναμη της κοινωνίας των πολι­τών και δικαιώνει τον αγώνα του Νική­τα για την ενίσχυση της: την απόφαση του Σ.τ.Ε. που έκανε δεκτή την προσφυ­γή του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλ­λοντος (Πρόεδρος του ο κ. Α. Σωτηριά­δης) και ακύρωσε την 22943/2003 Κ.Υ.Α. «περί χαρακτηρισμού της χερσαίας και λιμναίας περιοχής της Λίμνης Παμβώτι­δας ως περιοχής οικοανάπτυξης».
Σας θυμίζω ότι η 22943/2003 Κ.Υ.Α. μείωνε την έκταση της Λίμνης κατά 5.000 στρ. αφού στόχευε στην αξιοποίη­ση της έκτασης από τα περιβόητα χου­ντικά αναχώματα και πέρα, προς όφελος της οικονανάπτυξης. Νομιμοποιούσε με αυτόν τον τρόπο, εμμέσως, τα μπαζώμα­τα και τις παράνομες καταλήψεις λιμναί­ων εκτάσεων, αποκλείοντας για πάντα την επικοινωνία της λίμνης με τις πηγές Μιτσικελίου και τους υδροβιότοπους, και άνοιγε δρόμους για οικοπεδοποίησή τους.
Βέβαια, η απόφαση του ΣτΕ που επήλ­θε μετά την προσφυγή του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος αφήνει την Λίμνη εντελώς απροστάτευτη, αφού με την ακύρωση της 22943/2003 ΚΥΑ παύει να υπάρχει πλέον άλλο κανονιστικό κεί­μενο, αποδεκτό ή όχι, που να προβλέπει την προστασία της. Έτσι, ο αγώνας για προστασία της Λίμνης πρέπει να ξαναρ­χίσει από την αρχή, ελπίζοντας ότι θα αποδώσει γρήγορα καρπούς και χωρίς πολλές εν τω μεταξύ άλλες απώλειες. Και εις άλλα τέτοια.

Ν. Μπιλανάκης